Vliegveld Hoogeveen, Home of Historic Aircraft

Afwezigheid van betonbaan zegen voor vliegende oldtimers

Het is volgend jaar alweer 75 jaar geleden dat ons land werd bevrijd van de Duitsers. De vliegtuigen die daarbij een belangrijke rol speelden staan tegenwoordig in musea, maar er zijn ook plekken waar we ze nog steeds in actie kunnen zien. Vliegveld Hoogeveen is zo’n plek. Daar kiezen de prachtig gerestaureerde oldtimers uit de jaren ’40 nog regelmatig het luchtruim. Weliswaar geen bommenwerpers en jachtvliegtuigen, maar wel de les- en verkenningsvliegtuigen uit deze periode. De oldtimers met hun kwetsbare landingsgestel voelen zich helemaal thuis op dit Drentse vliegveld met zijn langste grasbaan van Nederland.
Die grasbaan, nu het sterkste punt van het Hoogeveense vliegveld, was eind jaren zestig overigens bijna vervangen door een betonbaan. Het was in de tijd dat de bomen economisch gezien tot in de hemel groeiden en Hoogeveen ook mee wilde doen in de vaart der volkeren. Het lag toen in de planning dat vliegveld Hoogeveen een betonbaan zou krijgen waar vanaf de zakenvliegtuigen van de grote bedrijven af- en aan zouden vliegen. Uiteindelijk zouden dat zelfs straalvliegtuigen (‘zakenjets’) moeten worden. De economische crisis van begin jaren zeventig gooide echter roet in het eten. De plannen voor een betonbaan verdwenen definitief in de ijskast en op het Hoogeveense vliegveld zouden voortaan de recreatieve en historische luchtvaart centraal staan.

Van Egmond
De grote man achter het Hoogeveense oldtimergebeuren is Jack van Egmond. Samen met zijn familie en vrienden heeft Van Egmond er in de loop van de afgelopen jaren voor gezorgd dat het Hoogeveense vliegveld in heel West-Europa momenteel als Home of Historic Aircraft bekend staat. Kenners zijn verrukt over de precieze wijze waarop Van Egmond en de zijnen de oldtimers restaureren en voorzien van de juiste beschildering. Het zijn overigens niet alleen de echte luchtvaart enthousiasten uit binnen- en buitenland die de op het vliegveld van Hoogeveen gestationeerde juweeltjes op hun waarde weten te schatten. Ook onder de eigen Hoogeveense bevolking geniet het veld sinds de komst van de oldtimers grote populariteit, wat ook duidelijk blijkt uit een enquête van het Dagblad van het Noorden. Voor veel gezinnen is het vliegveld een favoriet uitje. Welke Hoogevener is er niet opgegroeid met geregeld een bezoekje aan het vliegveld op de zaterdag- of zondagmiddag?

Lesvliegtuig
Achter iedere oldtimer zit een verhaal. Dat maakt zo’n vliegtuig extra interessant. Neem nou het Fairchild PT-26 lesvliegtuig uit 1943. Het op vliegveld Hoogeveen gestationeerde exemplaar heeft een lange geschiedenis achter de rug. Nadat het toestel in 1943 de fabriek in Canada uitrolde hebben er tijdens de Tweede Wereldoorlog vele vliegers het vak op geleerd. In 1946 verhuisde de ‘’Hoogeveense’ Fairchild naar de VS, waar het in 1957 in de opslag verdween. In het jaar 2000 ontdekte een Amerikaanse kennis van Jack van Egmond het toestel in de hoek van een schuur. De staat waarin het toestel verkeerde was erbarmelijk omdat het na buitendienststelling was gebruikt als doelwit bij schietoefeningen. De Hoogeveense vliegtuigrestaurateurs wisten het wrak echter weer om te toveren in een echt juweeltje. Een andere oldtimer met een verhaal is de Piper L-4, een zo te zien onschuldig klein vliegtuigje. Wie zich echter verdiept in de rol die de L-4 tijdens de Tweede Wereldoorlog gespeeld heeft zal kunnen begrijpen waarom de Duitse militairen die na D-Day de L-4’s boven zich zagen vliegen zo’n respect hadden voor die Pipers. Hun rol bestond namelijk vooral uit het geven van aanwijzingen aan de eigen troepen tijdens artilleriebeschietingen. Een voormalig lid van de SS Panzer Divisie zei eens: “We vervloekten deze kleine donkergroene vliegtuigjes. We wisten namelijk dat als er eentje boven ons vloog het een kwestie van tijd was of er zou een regen van granaten op ons neerdalen.” En die angst van de Duitsers voor de Piper L-4 was niet overdreven, want in zijn rol als doelaanwijzer voor de artillerie heeft het toestelletje voor zwaardere explosies binnen de vijandelijke gelederen gezorgd dan bijvoorbeeld de beroemde B-17 bommenwerper.

Verhaal
Van het Bücker Jungmann lesvliegtuig zijn er liefst twee exemplaren gestationeerd op vliegveld Hoogeveen. Ook weer een vliegtuigtype met een verhaal. De Duitse Luftwaffe opereerde in het begin van de jaren dertig nog onder de naam ‘Deutscher Luftsport Verband’ om de geallieerden zand in de ogen te strooien en ze in de veronderstelling te laten dat er geen militaire vliegactiviteiten plaatsvonden in Duitsland, zoals in 1918 afgesproken was in het Verdrag van Versailles. Maar de zogenaamd als sportvlieger opgeleide vliegers bemanden vanaf 1939 de Messerschmitts en Heinkels. En zo zit er achter iedere Hoogeveense oldtimer wel een interessant verhaal. De bouw van een exacte replica van een Fokker D-21 jachtvliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog die op dit moment plaatsvindt, moet de afsluiting worden van Van Egmonds luchtvaartloopbaan. Het bericht dat er een vliegend exemplaar van deze legendarische Fokker-jager in Hoogeveen wordt gebouwd, heeft de internationale en nationale luchtvaartwereld in rep en roer gebracht. Wanneer de Fokker eenmaal klaar is (eind 2020), zou het zomaar kunnen dat uit binnen- en buitenland de luchtvaartenthousiasten in groten getale naar Hoogeveen zullen komen om de enige luchtwaardige D-21 ter wereld in actie te kunnen zien.

Tekst van Gerrit Boxem. November 2019.